Różeniec górski (Rhodiola rosea L.) – ochrona organizmu przed stresem. 

Życie człowieka we współczesnym świecie wymaga coraz lepszego radzenia sobie ze stresem. Reakcja stresowa sama w sobie nie jest zjawiskiem złym, ma ona za zadanie pobudzić nasz organizm do działania. Problem zaczyna się wtedy, gdy stres staje się zjawiskiem przewlekłym (organizm nie ma od niego wystarczającej przerwy). Zaburza on wtedy funkcjonowanie organizmu i może być przyczyną wielu chorób. W takim przypadku mogą być pomocne rośliny o działaniu adaptogennym, czyli chroniące nasz organizm przed negatywnymi skutkami stresu (psychicznego i fizycznego). Do takich roślin zalicza się m.in. różeniec górski.

Czym jest różeniec górski?

Różeniec górski (Rhodiola rosea L.) zwany również „złotym korzeniem” jest wieloletnim sukulentem zaliczanym do rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Rośnie on na suchych, piaszczystych glebach, na wzniesieniach, w rejonach arktycznych Europy i Azji. Osiąga do 70 cm wysokości. Jego grube kłącze tworzy łodygi z podłużnymi liśćmi i małymi żółtymi kwiatami. Świeżo pocięte kłącze ma zapach przypominający olejek różany, stąd pochodzi nazwa rośliny [1,2].

Surowcem pozyskiwanym z różeńca jest jego korzeń. Charakterystyczne w jego składzie chemicznym są pochodne fenylopropanu tj. rozawina, rozyna i rozaryna (zbiorczo nazywane rozawinami) oraz pochodne fenyloetanolowe  tj. salidrozyd i tyrozol. Uznaje się, że 3 ww. pochodne fenylopropanu są typowe dla R. rosea i pozwalają go odróżnić od innych gatunków z rodzaju Rhodiola (są rodzajami markeru dla tego gatunku). Inne składniki obecne w korzeniu różeńca to flawonoidy, monoterpeny, fitosterole i kwasy fenolowe [1,2].

Różeniec górski - działanie i właściwości.

Różeniec był wykorzystywany od wieków w medycynie ludowej m.in. przez Wikingów i narody syberyjskie w celu zwiększenia siły i wytrzymałości, odporności na przeziębienie i choroby, a także zwiększenia płodności i żywotności [1,2].  Obecnie wykorzystuje się go w następujących celach:

 

1. Utrzymanie prawidłowych funkcji umysłowych i poznawczych.

W badaniu Darbinyan V. i in., w którym podawano wyciąg z różeńca lekarzom podczas nocnego dyżuru stwierdzono, że może on poprawiać funkcje poznawcze takie jak myślenie asocjacyjne, pamięć krótkoterminowa, liczenie, koncentracja i szybkość percepcji audiowizualnej [3]. W badaniu Spasova AA. i in. stwierdzono dużo mniejsze zmęczenie umysłowe w grupie studentów w czasie sesji egzaminacyjnej, w której podano wyciąg z różeńca [4]. Dodatkowo w badaniu Shevtsova  VA i in. stwierdzono, że wyciąg z różeńca znacząco redukował wpływ zmęczenia na wykonywanie pracy umysłowej w grupie badanych kadetów [5].

 

2. Poprawa siły i kondycji. Utrzymanie wytrzymałości w czasie uprawiania sportu. Adaptacja do wysiłku fizycznego.

Wiele przeprowadzonych badań pokazało, że różeniec zwiększa zdolność do wysiłku fizycznego i znacząco skraca czas regeneracji. Badania obejmowały normalne osoby podczas maksymalnego wysiłku na ergometrze rowerowym oraz narciarzy i biatlonistów na poziomie olimpijskim [2].   

 

3. Pobudzenie układu nerwowego. Adaptacja do stresu psychicznego. Pomoc w bólach głowy i zmęczeniu spowodowanych stresem. Pomoc w zasypianiu.

Oprócz ww. wpływu różeńca na funkcje umysłowe i poznawcze wykazuje on także szereg innych oddziaływań na centralny układ nerwowy. Systematyczne badania prowadzone od lat sześćdziesiątych pokazały, że małe i umiarkowane dawki różeńca pobudzają układ nerwowy, natomiast duże działają uspokajająco. Pobudzający wpływ różeńca na układ nerwowy jest szczególnie widoczny w astenii, która charakteryzuje się takimi objawami jak: zmęczenie, spadek zdolności do pracy, problemy z zasypianiem, słaby apetyt, drażliwość i bóle głowy [2].    

 

4. Utrzymanie prawidłowego funkcjonowania układu krążenia.

Różeniec wykazuje korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy chroniąc go przed zmianami spowodowanymi stresem [2].

 

5. Ochrona komórek przed wolnymi rodnikami.

Różeniec jest roślinnym antyoksydantem, który chroni komórki organizmu. Może on chronić układ nerwowy przed wolnymi rodnikami, zapobiegając pogorszeniu się pamięci [2].  

 

6. Zaburzenia potencji. 

W otwartym badaniu klinicznym zauważono znaczną poprawę funkcji seksualnych u 26 z 35 mężczyzn [2].   

W podsumowaniu można stwierdzić, że różeniec to zioło, które chroni organizm przed negatywnymi skutkami stresu fizycznego i psychicznego. Będąc antyoksydantem, chroni go również przed skutkami stresu oksydacyjnego. Wypadkową działania różeńca jest utrzymanie prawidłowych funkcji układu nerwowego (poznawczych i psychicznych), kondycji fizycznej oraz prawidłowego funkcjonowania układu krążenia. Dodatkowo wpływa on korzystnie na potencję.  

 

 

Literatura:

1. Van Wyk BE, Wink M. Rośliny lecznicze świata. MedPharm Polska, Wrocław 2008.
2. Brown RP, Gerbarg PL, Ramazanov Z. Rhodiola rosea: a phytomedicinal overview. HerbalGram. 2002;56:40-52.
3. Darbinyan V, Kteyan A, Panossian A, Gabrielian E, Wikmam G, Wagner H. Rhodiola rosea in stress induced fatigue – A double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine, 2000, 7 (5), 365-71.
4. Spasov AA, Wikman GK, Mandrikov VB, Mironova IA, Neumoin VV. A double-blind, placebo-controlled pilot study of the stimulating and adaptogenic effect of Rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of students caused by stress during an examination period with a repeated low-dose regimen. Phytomedicine, 2000, 7 (2) 85-9.
5. Shevtsov VA, Zholus BI, Shervarly VI, Vol'skij VB, Korovin YP, Khristich MP, Roslyakova NA, Wikman G. A randomized trial of two different doses of a SHR-5 Rhodiola rosea extract versus placebo and control of capacity for mental work. Phytomedicine, 2003, 10 (2-3), 95-105.