Zioła na odporność 0
Zioła na odporność

Jakie zioła wspomagają odporność? Zobacz kategorię: ZIOŁA NA ODPORNOŚĆ


 

Zioła na odporność

O odporności słów kilka

Każdego roku są dwa krytyczne dla naszej odporności okresy – wiosna i jesień. Oczywiście zarazić się czymś można zawsze, ale w tych dwóch okresach jest tego zwiększone ryzyko. Temperatury wahają się na tyle mocno, że dobranie odpowiedniego ubrania jest trudne, a od przepocenia lub przewiania do przeziębienia droga niedaleka. Nie zawsze nasz organizm jest w stanie sobie poradzić z natłokiem wszystkich drobnoustrojów, które każdego dnia nas atakują i czasami im ulega, gdy mechanizmy obronne zostaną przełamane. Działanie układu immunologicznego, a właściwie jego brak, zauważamy dopiero, gdy coś pójdzie nie tak i zaczyna się choroba. Do tego czasu większość z nas nie zaprząta sobie głowy tym, jak to wszystko funkcjonuje, ale bez chociażby podstawowej, bardzo ogólnej wiedzy trudno jest się wspomagać na wiosnę czy jesień. Z tego powodu na początek trochę teorii, co stanowi o naszej odporności na zakażenia. Otóż jak każdy inny w naszym organizmie, także układ immunologiczny polega na wyspecjalizowanych komórkach i wydzielanych przez nie substancjach. Konieczne jest przy tym wyjaśnienie dwóch kluczowych pojęć:

  1. przeciwciało – cząsteczki rozpoznające i wiążące się z konkretną obcą strukturą, np. białko lub receptor na powierzchni wirusa; takie kompleksy rozpoznawane są dalej przez odpowiednie komórki odpornościowe
  2. antygen – dowolny element, który jest zdolny do wywołania reakcji układu immunologicznego i/lub wiązania przeciwciał

Wśród komórek uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej wymienić można kilka podstawowych typów:

  1. limfocyty T i B oraz formy końcowe tych drugich, plazmocyty – produkujące przeciwciała przeciwko antygenom i na ich podstawie działające
  2. monocyty i ich dorosła forma – makrofagi – ruchliwe komórki zdolne do „połykania” i trawienia drobnoustrojów (tzw. komórki żerne) oraz wydzielania wielu substancji, m.in. odpowiedzialnych za stan zapalny i niszczenie nowotworów
  3. dendrytyczne – żerne i mogące transportować wychwycony antygen do węzłów chłonnych, gdzie prezentowany jest dalej innym komórkom
  4. granulocyty:
    1. obojętnochłonne (neutrofile) – najliczniejsze ze wszystkich granulocytów, podobnie jak makrofagi zdolne do „zjadania” obcych komórek
    2. kwasochłonne (eozynofile) – żerne i zdolne do unieczynniania zbędnych produktów bazofilów; zwiększona ich ilość we krwi może wskazywać na przedłużający się stan zapalny, zakażenie pasożytami lub niedawno przebyte szczepienie
    3. zasadochłonne (bazofile) – biorą udział m.in. w alergii i innych stanach zapalnych
  5. NK –„urodzeni zabójcy”, rozpoznający komórki własne organizmu, które zostały w jakiś sposób zmienione i nie przystają już do normy; przy braku rozpoznania odpowiednich cząsteczek na powierzchni danej komórki, NK wydają jej chemiczny sygnał do popełnienia samobójstwa

Z uwagi na to, które komórki i w jaki sposób biorą udział w odpowiedzi organizmu na zagrożenie, można ją podzielić na nieswoistą i swoistą (nabytą).

Pierwsza, wrodzona, jest obecna bez względu na to, czy organizm miał styczność z danym antygenem, czy też nie.Jest pierwszym etapem obrony przed infekcją i za jej skutecznością przemawia fakt, że mimo ciągłego bombardowania naszych organizmów przez mikroby, tylko w niektórych przypadkach rozwijają się objawy chorobowe. Polegana anatomicznych przeszkodach dla wnikania drobnoustrojów i ogólnym zwalczaniu wszystkich ciał obcych, czy to infekującej nas bakterii, czy teżnp. przeszczepionegonarządu. Naturalnymi barierami są np. bakteriobójczo działające składniki śliny oraz śluzów w drogach moczowych i rodnych, silnie kwaśny sok żołądkowy czy wymiatający zanieczyszczenia ruch rzęsek w krtani i oskrzelach, a także zwykle pod tym względem niedoceniana skóra. Z kolei nieswoiste działania komórek odpornościowych zachodzą przez rozpoznanie dwóch możliwych chorobowych stanów komórki w organizmie:

  1. brakuje pewnych antygenów własnych organizmu – doszło do infekcji niektórymi gatunkami drobnoustrojów lub do mutacji, mogącej prowadzić do powstania nowotworu
  2. widoczne są antygeny obce – mowa tu o ogólnychskładowych cząstek spotykanych wśród wielu mikrobów, np. częstej sekwencji elementów w białku na powierzchni bakterii

Komórki naszego układu immunologicznego, które odpowiedzialne są za odpowiedź wrodzoną, to przede wszystkim makrofagi, komórki NK i część limfocytów, nazywana limfocytami odpowiedzi nieswoistej.

      W chwili, gdy powyższe mechanizmy nie są w stanie poradzić sobie z atakiem, czymkolwiek by on nie był spowodowany, przekazywane są informacje do innych komórek, odpowiedzialnych za odpowiedź swoistą. Jest ona ukierunkowana na konkretny zestaw antygenów i opiera się na limfocytach T i B. Najogólniej mówiąc, te pierwsze rozpoznają antygen, który przedstawiają im inne komórki i albo same się aktywują, albo też uczynniają limfocyty grupy B. Te z kolei zasadniczo produkują specyficzne przeciwciała, łączące się z bardzo konkretnymi cząsteczkami i ułatwiające wchłanianie i pożeranie ich (fagocytozę) przez odpowiednie komórki.Te przeciwciała pozostają w naszej krwi przez pewien czas, co znacząco ułatwia radzenie sobie organizmu z tą samą chorobą w przyszłości. Dlatego też niektórymi badaniami można stwierdzić, czy ktoś w przeszłości przeszedł jakąś infekcję.

Do swoistej odporności należy też ta, którą nabywamy poprzez szczepienia, kiedy to nasz organizm ma kontakt z unieczynnionymi (niegroźnymi) drobnoustrojami lub też ich fragmentami. Również w tym przypadku pojawiają się przeciwciała i na pewien czas jesteśmy chronieni przed zachorowaniem.

          Wśród ogólnych elementów odpowiedzi organizmu na infekcję czy wniknięcie ciał obcych (od pyłków, przez drzazgi do przeszczepów), ważną rolę odgrywają dwa procesy – gorączka i stan zapalny. Obydwa przebiegają z podwyższoną temperaturą, przy czym pierwszy wiąże się z ogólną reakcją całego ciała i ma za zadanie przyspieszenie metabolizmu komórek odpornościowych w całym organizmie, natomiast drugi ma przyciągnąć w konkretne miejsce zwiększoną liczbę limfocytów i makrofagów. Jakkolwiek zbyt duże nasilenie tych procesów jest szkodliwe i może prowadzić do wielu nieprawidłowości, to utrzymane w fizjologicznych granicach są konieczne dla zdrowienia. Z tego też względu nie należy bez potrzeby stosować środków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych – „gorączka” rzędu 37,5°C jest zdecydowanie bardziej korzystna niż szkodliwa i sami sobie wyrządzamy krzywdę traktując ją aspiryną czy paracetamolem.

Jakie zioła na odporność?

            Czasami, czy to z powodu osłabienia, czy też przewidując większe zagrożenie infekcjami, zależy nam na podbudowaniu swoich sił obronnych. W takich sytuacjach możemy posiłkować się zmianami w diecie (na korzyść świeżych warzyw i owoców) i w ilości aktywności fizycznej (umiarkowana jest zawsze zalecana). Dla osób, które nie mają, niestety, wystarczająco dużo czasu i/lub chęci na wprowadzenie tychże ulepszeń swojego stylu życia, pozostają środki farmakologiczne. Nowoczesna medycyna nie ma nam zbyt wiele do zaoferowania przy podwyższaniu odporności, więc siłą rzeczy należy się zwrócić w stronę środków tradycyjnych, których gros stanowią preparaty ziołowe. Podzielić je można na pobudzające organizm do produkcji komórek odpornościowych oraz na takie, które działają ochronnie poprzez wzmaganie barier anatomicznych, np. zawierające bakteriobójcze składniki mogące działać w gardle. Do pierwszej grupy należą następujące surowce ziołowe:

  1. sok z aloesu zwyczajnego, afrykańskiego, drzewiastego, pstrego, uzbrojonego i zmiennego (Aloë succus)
  2. ziele, olejek i gumo-żywica czystka kreteńskiego, ladanowego i siwego (Cisti herba, C. aetheroleum, C. gummi-resina = labdanum)
  3. ziele jemioły białej i jodłowej z owocami (Visci herba cum fructuosi)
  4. korzeń i ziele jeżówki purpurowej, wąskolistnej i bladej (Echinaceae radix, E. herba)
  5. kwiatostan lipy szeroko- i drobnolistnej (Tiliae inflorescentia = T. flos)
  6. młode pędy żywotnika zachodniego (Thujaeoccidentalis herba)
  7. ziele, liść i korzeń gynostemmy czyli jiaogulan(Gynostemmaepentaphylli herba, G. pentaphylli folium, G. pentaphylli radix)
  8. korzeń i kłącze różeńca górskiego (Rhodiolae radix, R. rhizoma)
  9. korzeń  i liść witanii ospałej (Witaniaesomniferae radix, W. somniferae folium)
  10. olejek kanuka (Kunzeaeericoiditisaetheroleum)
  11. korzeń, liść i ziele babki lancetowatej i szerokolistnej (Plantaginis radix, P. folium, P. herba)
  12. liść i kłącze pokrzywy zwyczajnej i żegawki (Urticae folium, U. rhizoma)
  13. korzeń i kłącze bratwy barwierskiej (Baptisiaetinctoriae radix, B. tinctoriae rhizoma)
  14. ziele, nasiona i olej z wiesiołka dwuletniego (Oenotherae herba, O. semen, O. oleum)
  15. ziele bluszczyka kurdybanka (Glechomae herba)
  16. ziele mniszka lekarskiego (Taraxaci herba)

Spośród wymienionych, zdecydowanie najpopularniejsze jako uodparniające jest pierwszych sześć roślin, przy czym żywotnik (Thuja) jest zazwyczaj nieświadomie stosowany w gotowym preparacie Esberitox. Ta pierwsza podgrupa surowców, oprócz lipy i jemioły, nie tylko pobudza odporność, ale też działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, będą one więc też dobrze działały jako wzmacnianie barier anatomicznych.

Są, jednakże,dwa ważne zastrzeżenia – aby uzyskać wzrost odporności i działanie przeciwdrobnoustrojowe w przypadku aloesu, należy koniecznie stosować go w zastrzykach. Picie soku powoduje narażenie cennych substancji na działanie enzymów trawiennych i kwasu solnego, co skutkuje utratą większości mocy surowca. Z kolei czystek jest znacząco skuteczniejszy w postaci przetworów alkoholowych (nalewki, wina, maceraty) niż jako napar czy odwar. Nie dotyczy to, naturalnie, olejku czy labdanum, których można używać bez wytwarzania wyciągów z nich, przy czym gumo-żywice są w formie niezmienionej mało wygodne.

   Dalsze trzy surowce to typowe adaptogeny, czyli wspomagają zdolności organizmu do dostosowywania się do zmiennych warunków, wysiłku i stresu. Nie trudno z tym skojarzyć niestałą pogodę wiosenno-jesienną, która mocno potrafi nadwyrężyć nasze siły. Należy zwrócić uwagę, że korzeń i liść witanii dodatkowo działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

   Trzecią podgrupę tworzą zioła rzadziej stosowane, mniej znane jako uodparniające, jednakże tak samo przydatne. Oprócz olejku kanuka, typowo odkażającego, a więc pośrednio związanego ze wspomaganiem układu immunologicznego, reszta surowców użytkowana jest ze względu na inne właściwości, ale podwyższenie odporności jak najbardziej może być dodatkową korzyścią dla osób cierpiących na schorzenia nieinfekcyjne. Wyróżnia się tutaj bluszczyk kurdybanek, jako roślina o poszukiwanym obecnie działaniu pobudzającym na metabolizm, zwiększającym natężenie oddychania (spalania) w komórkach i polepszająca trawienie.

            Kontynuując temat roślin ograniczających namnażanie lub wręcz zabijających bakterie i wirusy, można wymienić cały szereg ziół przydatnych jako wspomożenie naszych barier anatomicznych, a także oczywiście w trakcie już trwającej infekcji, głównie dróg oddechowych i układu pokarmowego. Przykładami takich surowców są wymienione już powyżej:

  1. ziele, olejek i żywica czystka
  2. korzeń i ziele jeżówki
  3. olejek kanuka
  4. liść i korzeń witanii
  5. młode pędy żywotnika zachodniego

a także:

  1. kłącze tataraku zwyczajnego (Acori calami rhizoma)
  2. liść rozmarynu lekarskiego (Rosmarini folium)

Obydwa te surowce należy koniecznie stosować jako przetwory alkoholowe (nalewki, wina), gdyż w przeciwnym razie nie uzyskujemy pożądanego działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego. Należy zaznaczyć, że rozmaryn jest silniejszy pod tym względem od innych ziół i przez to zasadniczo cenniejszy.

Komponując mieszankę mającą ograniczać liczbę drobnoustrojów atakujących nasz układ oddechowy i pokarmowy, warto w niej ująć również surowce typowo odkażające, których przykładami mogą być wspomniane już zioła uodparniające:

  1. kwiatostan lipy
  2. liść i kłącze pokrzywy
  3. korzeń, liść i ziele babki lancetowatej i szerokolistnej

   Silnie odkażające są też:

  1. ziele dziewanny kutnerowatej i wielokwiatowej (Verbasci herba)
  2. ziele, kwiat i owoc nasturcji większej i mniejszej (Tropaeoli herba, T. fructus, T. flos)

Te dwa zioła są dodatkowo wykrztuśne, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, co jest niezaprzeczalnie przydatne w przypadku już istniejącej infekcji dróg oddechowych. Obydwa mają też silne właściwości żółciopędne, co może przełożyć się na lepsze trawienie, a przy dłuższym stosowaniu spadek poziomu cholesterolu we krwi i mniejsze ryzyko kamieni żółciowych.

Reasumując – odporność można wspierać na wiele sposobów, od diety poczynając, a na ziołach kończąc. Odpowiednie odżywianie i niewyczynowy wysiłek są zawsze najlepszym wyborem, ale nie każdy ma do tego chęci lub odpowiednio wcześnie to zaplanuje. Dla tych mniej cierpliwych czy po prostu zagonionych, ziołoterapia oferuje mnóstwo surowców o różnych zestawach właściwości. W zależności od potrzeb można sięgnąć po rośliny typowo uodparniające poprzez pobudzanie naszego układu immunologicznego albo też połączyć to działanie z innym, wymaganym przy jakimś innym schorzeniu.

 

Autor: mgr n. farm. Łukasz Lechowski

 

Bibliografia:

  1. M. Koczwara, „Farmakognozja”, wyd. 2., t. III-IV, Kraków, 1959
  2. S. Kohlműnzer, „Farmakognozja”, wyd. 5., Warszawa, PZWL, 1997, ISBN: 83-200-2230-4
  3. I. Matławska, „Farmakognozja”, wyd. 3., Poznań, WNUMiKMwP, 2008, ISBN: 978-83-759-7004-3
  4. E. Mutschler, G. Geisslinger, H. K. Kroemer, P. Ruth, M. Schaefer-Kortling, “Farmakologia i toksykologia”, wyd. 3, 2013, ISBN: 978-83-784-6001-5
  5. W. Ptak, M. Ptak, M. Szczepanik, „Podstawy immunologii”, Warszawa, PZWL, 2008, ISBN: 978-83-20035-26-1
  6. P. Thor, „Podstawy patofizjologii człowieka”, Kraków, U.W.M. „Vesalius”, 2009, ISBN: 978-83-856-8878-5
  7. H. Różański, „Poradnik zielarski”, Krosno, 1993
  8. H. Różański, „Poradnik fitoterapii, Krosno, 1990-1994
  9. H. Różański, „Roślinne preparaty galenowe”, cz. I-III, Krosno, 1989-1996
  10. H. Różański, „Roślinne preparaty galenowe”, cz. IV, Krosno-Poznań, 1997-2001
  11. T. Wolski, T. Baj, A.Ludwiczuk, M. Sałata, K. Głowniak, „Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax”, Postępy fitoterapii, nr 2/2009, str. 77-97
  12. http://esberitox.pl/co-to-jest-esberitox-n/co-to-jest-esberitox-sklad/
  13. http://www.rozanski.ch/immunolog.html
  14. http://rozanski.li/429/olejek-kanuka-kanuka-oil/
  15. http://rozanski.li/650/baptisia-tinctoria-l-rbr-i-komrki-browicza-kupffera/
  16. http://rozanski.li/2688/rhodiola-rzeniec-jako-ziolo-adaptogenne-raz-jeszcze/
  17. http://rozanski.li/3389/rozmyslania-nad-czystkiem-cistus/

Komentarze do wpisu (0)

Submit
Ziołowy Newsletter
Chcesz otrzymywać informacje o nowościach i promocjach? Zapisz się na Ziołowy Newsletter i otrzymaj 10% rabatu na zakupy*
* Kupon rabatowy otrzymasz po potwierdzeniu zapisu. Po kliknięciu w przycisk "DOŁĄCZ" (symbol koperty) otrzymasz od nas wiadomość. W celu dokończenia procesu subskrypcji prosimy o kliknięcie w link znajdujący się w wiadomości.
Tematyka artykułów
Promocje Rabat Newsletter
Promocje Rabaty Darmowa Dostawa
Bestsellery
ROBAQ 30 tabletek
ROBAQ 30 tabletek

9,89 zł

szt.
CHOLESTEROL+ 90 kapsułek
CHOLESTEROL+ 90 kapsułek

35,64 zł

Cena regularna: 39,59 zł

Najniższa cena: 31,59 zł
szt.
SPALACZ TŁUSZCZU FORTE+ 90 kapsułek
SPALACZ TŁUSZCZU FORTE+ 90 kapsułek

40,80 zł

szt.
OSTROŻEŃ ZIELE 50g
OSTROŻEŃ ZIELE 50g

6,75 zł

szt.
ZŁOTE MLEKO 200g
ZŁOTE MLEKO 200g

22,28 zł

Cena regularna: 24,75 zł

Najniższa cena: 22,28 zł
szt.
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium